Jan Toorop zal vast niet hebben gedacht dat hij met zijn beroemde kleurenlithografie voor de Delftsche Slaolie een iconisch beeld schiep dat en passent de Nederlandse naam ging dragen voor wat in het Duitsland Jugendstil en in Frankrijk Art Nouveau heette. Toorop (1858-1928) was een vernieuwend kunstenaar, die werd gevraagd om een reclameontwerp te maken voor een industrieel vervaardigd product. Hij ontwierp het affiche in 1895 voor de Nederlandsche Oliefabriek in Delft, de voorloper van Calvé en tegenwoordig Unilever. In de volksmond werd de kunststroming al snel ‘Slaoliestijl’ genoemd.
Laten we het affiche eens goed bekijken. Het opschrift ‘Delftsche Slaolie’ bovenaan laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Aan weerszijden van de titel staan twee flesjes slaolie. Het gedeelte daaronder is gevuld met twee slanke en gracieuze vrouwen, de een staand en de ander zittend. De zittende vrouw maakt sla aan in een bak en giet er vanuit een fles olie over. Het lange vloeiende haar van de vrouwen en hun kleding vult het gehele beeldvlak en maakt het tot één golvend geheel en daaraan dankt deze kunststroming haar bijnaam.
Echter, wat velen denken dat slaolie olie voor de sla is, klopt niet. Wie wat verder kijkt dan alleen naar de twee sierlijke vrouwen ziet links, vlak onder de titel, een decoratief vlak met pinda’s. van die pinda’s werd de olie gemaakt. Of eigenlijk sloeg men de olie uit de pinda’s. Dat slaan van de olie was de slaolie die in Delft gefabriceerd werd. En daarna kon die olie natuurlijk over de sla worden gegoten, maar het kon ook gebruikt worden in andere gerechten.
Oorspronkelijk was pindakaas een bijproduct van het maken van pindaolie. Na de Tweede Wereldoorlog bereikte de Amerikaanse pindakaas ook Nederland en begon men het hier ook zelf te produceren.
Het affiche van Toorop krijgt binnenkort een ereplaats in een grote overzichtstentoonstelling die het Gemeentemuseum in Den Haag aan hem wijdt (26 februari tot en met 29 mei 2016). Maar ook in het Maritiem Museum Rotterdam is het affiche te zien in de tentoonstelling ‘De wereld op je bord’ (nog te zien tot en met maart 2017). Aan de hand van acht voedselproducten vertellen we daar over de grote invloed van de maritieme wereld op ons eten. Want door de scheepvaart komen niet alleen voedselproducten naar ons toe, maar ook eetgewoontes en gebruiken. De scheepvaart zorgt er ook voor dat producten onderweg goed blijven en hier rijp arriveren. En wil je weten waar het affiche hangt? Bij de pinda natuurlijk!